Mahmut Makal’ı Uğurlarken – Günay Güner

Mahmut Makal’ı Uğurlarken

Mahmut Makal’ın aramızdan ayrılmasıyla, Türk ve dünya yazını bir büyük değerini daha yitirdi.

Mahmut Makal, adıyla özdeşleşen “Bizim Köy” adlı kitabıyla (ki izleyen yıllarda birçok kitaba daha imza atacaktır) Türkiye’de ve dünyada büyük yankı yarattığında daha 20 yaşında bir köy öğretmenidir. Köylülerin “Mamıd Efendi”sidir. Zaman içinde köy enstitülerinin yetiştirdiği anıt adlardan biri olacaktır.

Mahmut Makal’ın yapıtlarını bunca önemli kılan nedir? Köy ve köylü gerçeğinin fotoğrafını çekmesidir. Pınarların şırıltıyla aktığı, kuş cıvıltılarıyla dolu köy algısını yerlebir etmiştir.

Bu köy gerçeğinde alabildiğine yoksulluk, bilgisizlik, çaresizlik, boş inanç, tevekkül vardır.

Ve yine bu gerçekte köylü ne yüceltilir ne de önemsizleştirilir; gerçek neyse o verilir.

Emin Özdemir Ustanın, Türk yazınında toplumcu gerçekçi anlayışın köy enstitülü yazarların yapıtlarıyla başladığı yönündeki belirlemesinin en somut örneklerinden birini oluşturur Mahmut Makal’ın kitapları.

Kuşkusuz, sözkonusu yalın gerçeklik, yalın Türkçesini de oluşturmuştur. Öz Türkçeye, Dil Devrimine özen ve bilinçli bağlılık köy enstitülü yazarların ortak niteliklerindendir.

Köy enstitülü yazar ve aydınların gerici yönetimler tarafından sürekli haksızlıklara uğratıldıklarını anımsatmak gerekir. Mahmut Makal da bu uygulamaların hedefi olmuş; görevinden alınmış, sürülmüştür.

Ne ki o kuşak gerçek öğretmenlerdi. Mendiliyle öğrencisinin burnunu silebilen gönül insanlarıydılar. Eleştirel eğitimden, usçu, aydın insan yetiştirmek ülküsünden hiç ödün vermediler. Makal da yakın zamana değin yazdı, konuştu, anlattı. Çağrıldığı her okula gitti, öğrencilerle birlikte oldu.

Daha gencecik yaşta öbür dergilerin yanı sıra, Yaşar Nabi Nayır’ın Varlık dergisinde yazmaya başlayan Makal’ın bir koca ömür süren yazın evreni bir büyük birikimdir.

Tonguç Babanın Mahmut Makal’a yönelttiği “Devletin ulusuna sorumlulukları, görevleri nelerdir” yönündeki sorusunu onyıllar boyunca yanıtladı Makal.

Işıklar içinde uyu Mahmut Makal Ustam, Sevgili Öğretmenim.

telgrafhanesanat.org