• Anasayfam Yap
      • Yazarlarımız
      • Künye
      • İletişim
Telgrafhane Sanat
    •  
    • AnasayfaAnasayfa
  • Etkinlik
  • Haber
  • Söyleşi
  • Kitap
  • Dil
  • Öykü
  • Deneme
  • Anlatı
  • Şiir
Hürriyet Yaşar’ın Yeni Denemeleri Yayımlandı: Söz Yazıları Hürriyet Yaşar’ın Yeni Denemeleri Yayımlandı: Söz Yazıları
Sami Karaören Yaşamını Yitirdi Sami Karaören Yaşamını Yitirdi
Ahmet Say Yaşamını Yitirdi Ahmet Say Yaşamını Yitirdi
Yeni Umut Yayınevi Küresel Salgın Öyküleri Kitabı’nı Yayımlayacak Yeni Umut Yayınevi Küresel Salgın Öyküleri Kitabı’nı Yayımlayacak
Deniz, Hüseyin ve Yusuf Her Zaman Bilincimizdeler Deniz, Hüseyin ve Yusuf Her Zaman Bilincimizdeler
2022 Yılı Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü Hayati Baki’nin 2022 Yılı Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü Hayati Baki’nin
Anasayfa » Deneme
A. Cengiz Büker

Boyut-A. Cengiz Büker yazdı.

Eklenme Tarihi: 20 Şubat 2021 Cumartesi Eklenme Saati: 15:59
Tweetle
A. Cengiz Büker armanorama@gmail.com
Boyut-A. Cengiz Büker yazdı.
REKLAM

A.Cengiz Büker

Felsefe Denizinden Bir Damla:

BOYUT

Boyut nedir, boyut varlıkların ölçülebilir varolma özelliğidir, varlıkların varolması noktadan başlar.

Nokta nedir? Noktanın boyutu nedir?

Noktanın boyutu sıfırdır. Noktanın boyutu yoktur: Eni, boyu, yüksekliği yoktur. Nokta aslında var değildir, çünkü bir cismi – bir hacmi – bir boyutu olmayan nesne var olamaz. Dolayısıyla nokta fizik olarak yoktur, ancak matematik olarak vardır.

Tek boyutlu olan ise düz çizgidir. Düz çizginin boyut olarak yalnızca boyu vardır, uzun ya da kısa olmasından söz edilebilir, ama eni ya da yüksekliği var değildir. Ancak şu ya da bu yana eğilen – bükülen – dönen bir çizgi ikinci bir boyuta aşmış sayılır. Bu nedenle üçgen – dörtgen – dâire – elips vs. gibi şekiller ve resimler bir değil, iki boyutludur.

Resimler sözkonusu olduğunda renkler de ek bir boyut sayılabilir.

Üç boyutlu olma durumundaysa heykeller ve hemen hemen çevremizdeki tüm gerçel cisimler akla gelecektir. Üç boyutlu olmayan hiçbir şey cisim sayılamaz. Canlı olmayan ve uzayda bir hacim kaplayan  tüm varlıklar hep üçboyutludurlar. Üçboyutlu cisimlerde, doğal bir sonuç olarak, hacim varlığından da söz edilecektir. Bu durumda şimdilik ana temaya ilişkin olmayan başka özellikler de vardır, ayrıca incelenmesi gerekir.

Gerçekler dünyamızda fiziksel varlıklar – cisimler, canlı ya da cansız tüm varlıklar , sanat eseri olarak yapılan heykeller gibi durağan değillerdir, hareket ederler. (Gerçekte heykellerin bile durağanlığı öznel (sübjektif) bir olgudur, fizik evreninde durağan hiçbir şey yoktur ve varlıkların tümü gerçekte dörtboyutludurlar). Hareket (devinim) olgusu evrende var olan ve beş duyumuzla algıladığımız dördüncü boyuttur.

Devinim boyutuna zaman adını da verebiliriz.

Sözü edilen dört boyutun varlıklar için sıralaması kesin olarak tek-kurallı değildir, yâni bu yazıda kullandığımız birinci boyut – ikinci boyut – üçüncü boyut … terimleri her zaman ve mutlak koşul olarak ille de bu aritmetik sırayı izlemez: Örneğin bir ressamın tablosunda(renk ve biçimsel özellikler gibi ikincil boyutları saymazsak) kuramsal olarak iki boyut vardır, ama boyanın ve tuvalin kalınlığı gibi resmi taşıyan somut özellikler gerçekte üçüncü boyutu da var etmektedir; hattâ derin düşünülürse, içinde bulunulan mekânın ve dünyanın uzaydaki/evrendeki hareketlerini düşünecek olursak resimlerde hareket boyutunun da bulunduğunu pek âlâ söyleyebiliriz.

Ama oynamakta olan bir sinema filminin, “izleyicinin gördükleri” açısından, en – boy – hareket boyutları vardır, ama derinlik/yükseklik boyutu yoktur, yani üçüncü boyutu eksildir, yoktur. Belki duygusal olarak türlü tekniklerle bir derinlik algısı verilebilir ama, bu duygusal derinlik/yükseklik boyutunun ölçülebilirliğinden söz edilemez.

Sinema sanatı üç boyutludur: boy+en+hareket (=zaman=evrim).

Resim sanatı iki boyutludur: boy+en. (Ama buna renk ögesini ayrıca ekleyebiliriz).

Heykelcilik üç boyut üzerine kurulmuş bir sanattır: En+boy+yükseklik (=derinlik).

Matematik, Müzik ve Edebiyat birer boyutlu, Sanki Fizik dünyânın dışında sanatlardır.

***

Eğer “hareket’i” bir boyut değil de bir “eylem(=iş)”olarak düşünecek olursak, diyebiliriz ki, tiren gibi, otomobil gibi, at arabası gibi bütün kara taşıtları ve bütün kara hayvanları iki boyutlu olarak hareket etmektedirler. Kuşların ve balıkların ise hareketleri üç boyutludur. Denizaltılar ve uçaklar da kuşlar ve balıklar gibidirler.

Bitkileriyse ayrı bir özellik olarak ele almak büyük bir zevktir, çünkü bitkiler hem yeraltında hem yerüstünde, biyolojik olarak, üç boyutlu devinmekte ya da değişmektedirler. Göze görünen devinimleriyse pasiftir: rüzgârda kımıldamak, eğilmek, yaprakları düşmek.. sarmaşık olarak yukarı hamle yapmak gibi…

***

Sanatın gerçeğe yaklaşması ise başlı başına ilginç bir düşünme konusudur: iki boyutlu resim, üç boyutlu heykel ve üç boyutlu sinema filminden sonra, dört boyutlu “hologram’a” geliyor sıra.

12.02.2021

Göztepe – İstanbul

Etiketler:
boyut
Yazar Demir Özlü Yaşamını Yitirdi
Salgın Günlerinde Sanat – Yazın Birliktelikleri, Günay Güner
Facebook'ta Paylaş Twitter Paylaş Google+'da Paylaş Tumblr
Günter Eich’ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker Günter Eich'ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker Eichİndir ...
Günter Eich’ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker
Sevmenin Tutsaklığı-A. Cengiz Büker Yır: SEVMENİN TUTSAKLIĞI keşke tanımasam iyi insanları güzel insanları usb...
Sevmenin Tutsaklığı-A. Cengiz Büker
Conrad Ferdinand Meyer’den Şiirler-Çev. A. Cengiz Büker Cengiz-Büker-Konrad-Ferdinand-Meierİndir ...
Conrad Ferdinand Meyer’den Şiirler-Çev. A. Cengiz Büker
Georg von der Vring-Veda Çev. A. Cengiz Büker Georg-von-der-Vringİndir Şiire ulaşmak için lütfen tıklayınız. ...
Georg von der Vring-Veda Çev. A. Cengiz Büker

Yorum Yazın

Cevabı iptal etmek için tıklayın.

Kullanıma İzin Verilen HTML Kodları : <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>

Yazarlarımız

  • A. Celal Binzet
    Günümüz Karmaşası-A. Celal Binzet A. Celal Binzet
  • A. Cengiz Büker
    Günter Eich’ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker A. Cengiz Büker
  • A. Tarık Emre
    Yedirmem Size Etleri- A. Tarık Emre (öykü) A. Tarık Emre
  • Bahattin Gemici
    Aydınlanma Savaşçısı Server Tanilli-Bahattin Gemici Bahattin Gemici
  • Celal İlhan
    Sanat Olmazsa Olmaz mı, Niçin Yazarız?-Celal İlhan Celal İlhan
  • Daver Darende
    Büyükelçi Korkmaz Haktanır’ın Anısına Saygı-Daver Darende Daver Darende
  • Ertuğrul Efeoğlu
    Söylem ile Eylem Ertuğrul Efeoğlu
  • Günay Güner
    Ressam-Yazar-Ozan Ümit Sarıaslan’ın Ardından-Günay Güner Günay Güner
  • Işık Kansu
    KİBELE Mİ TAŞ OCAĞI MI? Işık Kansu
  • Metin Turan - BELLEK
    ÇAĞDAŞ İRAN ŞİİRİ VE FURÛĞ ÜZERİNE KISA... Metin Turan - BELLEK
  • Mucize Özünal
    Çin Odasına Girenler ve Çıkanlar – Mucize... Mucize Özünal
  • Nazım Mutlu
    “Sosyal ve Kültürel İktidar!” Nazım Mutlu
  • Öner Yağcı
    AYDINLIK BİR YAŞAM YOLUNDA EDEBİYATIMIZ Öner Yağcı
  • Sultan Su Esen
    Türkiye’de Alevi Olmak Sultan Su Esen
  • Tahsin Şimşek
    Hidayet Sayın’la Şu Yeryüzü Sahnesinde-Tahsin Şimşek Tahsin Şimşek
  • Tamer Uysal
    Yeşilçam’ın Beyaz Filmleri: Uludağ ve Sinema –... Tamer Uysal
  • Taylan Özbay
    ATATÜRK VE NÂZIM HİKMET: “DENİZ KIZI EFTALYA”... Taylan Özbay
  • Yaşar Atan
    Bu Kuş Ezgileri Oldukça – Yaşar Atan... Yaşar Atan
  • Yücel Çağlar - Mavi Köşe
    “Bize Öz Türkçe Yaraşır”-Yücel Çağlar Yücel Çağlar - Mavi Köşe
  • Zehra Tırıl
    Müziğin Evrenselliği – Zehra Tırıl Zehra Tırıl

Son Eklenenler

Hürriyet Yaşar’ın Yeni Denemeleri Yayımlandı: Söz Yazıları Yazar Hürriyet Yaşar'ın, 2019 yılı, 4. Vedat Günyol Deneme Ödülünü de kazanan Söz Yazıları adlı kit...
Hürriyet Yaşar’ın Yeni Denemeleri Yayımlandı: Söz Yazıları
Hidayet Sayın’la Şu Yeryüzü Sahnesinde-Tahsin Şimşek HİDAYET-SAYINLA-ŞU-YERYÜZÜ-SAHNESİNDEİndir Yazıya ulaşmak için lütfen üstteki başlığa tıklayınız...
Hidayet Sayın’la Şu Yeryüzü Sahnesinde-Tahsin Şimşek
Günter Eich’ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker Günter Eich'ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker Eichİndir ...
Günter Eich’ten şiir-Çeviren: A. Cengiz Büker
Sami Karaören Yaşamını Yitirdi Yazar Sami Karaören 11 Mayıs 2022'de, 98 yaşında yaşamını yitirdi. Sami Karaören, 1924 yılında ...
Sami Karaören Yaşamını Yitirdi
Ahmet Say Yaşamını Yitirdi Yazar-Müzik Eleştirmeni Ahmet Say, 10 Mayıs 2022'de yaşamını yitirdi. Ahmet Say bir süre Almany...
Ahmet Say Yaşamını Yitirdi

Dil

“Bazı Kelimeler Çok Güzel” ya da Osmanlıca Sevisine Hizmet – Merve Yılmaz yazdı. Yazım (İmla), Noktalama Kurallarını Hiçe Saymak-Günay Güner R Harfinin Suçu Ne? Günay Güner yazdı Dil Devrimi Bayramdır, Kutlu Olsun! Çok mu Zor?
  1. “Bazı Kelimeler Çok Güzel” ya da... “Bazı Kelimeler Çok Güzel” ya da Osmanlıca Sevisine Hizmet – Merve Yılmaz yazdı.
  2. Yazım (İmla), Noktalama Kurallarını Hiçe Saymak-Günay... Yazım (İmla), Noktalama Kurallarını Hiçe Saymak-Günay Güner
  3. R Harfinin Suçu Ne? Günay Güner... R Harfinin Suçu Ne? Günay Güner yazdı
  4. Dil Devrimi Bayramdır, Kutlu Olsun! Dil Devrimi Bayramdır, Kutlu Olsun!
  5. Çok mu Zor? Çok mu Zor?
  • Etkinlik
  • Haber
  • Söyleşi
  • Kitap
  • Dil
  • Öykü
  • Deneme
  • Anlatı
  • Şiir
  • Yazarlarımız
  • Künye
  • İletişim
Sitemizde yayınlanan her türlü yazı ve haber kaynak belirtilmeden kullanılamaz. Görüş ve önerileriniz için iletisim@telgrafhane.org adresine e-posta gönderebilirsiniz.
Copyright © 2017 - Telgrafhane Sanat, Her Hakkı Saklıdır.